Categorieën
blog

JEANNE D’ARC

De maagd van Orleans, ook wel bekend als Jeanne d’Arc , was geen blijvertje. Als herderinnetje werd ze tijdens de 100-jarige oorlog – die 116 jaar duurde- door God geroepen om Franse krijgsheren die ook in Engeland grond bezaten, te bestrijden. Jeanne was toen 17 jaar. Volgens de overlevering trok ze meteen in 1429 en 1430 met succes ten strijde. Daarna had ze pech, want ze viel bij geen van de betrokken zelfbenoemde vorstenhuizen in de smaak. De kerk werd ingeschakeld om haar op haar negentiende te veroordelen als heks, waarna ze op de brandstapel en niet in het harnas aan haar einde kwam.
In 1456 kwam paus Calixtus III  op andere gedachten. Jeanne werd met terugwerkende kracht bevorderd tot martelares. In 1920 promoveerde ze uiteindelijk tot heilige. En dat is te begrijpen, want 500 jaar na datum spreekt de maagd uit Orleans nog steeds tot de verbeelding. De Franse schrijvers Anatole France en Pierre Larousse van het Franse naslagwerk, roemden haar honderd jaar geleden als socialiste avant la lettre. En in 1920 werd 8 mei uitgeroepen tot nationale Franse feestdag ter ere van het te vroeg overleden herderinnetje, een moment waarop Franse presidenten in het eerste jaar na hun verkiezing een bezoek aan Orleans brengen ter ere van Jeanne. Mondiaal staat ze pal na de maagd Maria, op de tweede plaats van de lijst van beroemdste feministen aller tijden.

Ook maarschalk Petain, die met de Duitsers collaboreerde in de Tweede Wereldoorlog, haalde Jeanne van stal als symbool van de strijd tegen de verfoeilijke Engelsen. En in het voetspoor van Petain volgde het Front National van de familie Le Pen. Vader Le Pen hoopte met Jeanne in het gevlij te geraken bij de katholieken. Dochter Marine gebruikt Jeanne als symbool van haar strijd tegen de Europese Unie.

Zulks in 2012 in concurrentie met president Nicolas Sarkozy die toen met veel bombarie de 600ste geboortedag van de beroemdste maagd van Frankrijk vierde.

Dit alles roept de vraag op: was Jeanne wel een maagd en was het wel een vrouw die in manskleding enige keren met succes ten strijde trok tegen de Engels gezinde krijgsheren die met hun Europese collegae aan landjepik deden?

Volgens de Franse historicus François Ruggieri was Jeanne in werkelijkheid een man: Philip van Orleans. Zij of beter hij zou een bastaard zijn, een illegale halfbroer van Karel de zevende. Het resultaat van een affaire van diens moeder met een oom.

Hoe het precies zat is onduidelijk. Bastaarden hebben zelden een geboorteacte. Zo ook niet Jeanne d’Arc. Wel zijn er bronnen die melden dat Jeanne d ‘Arc, of wie zal het zeggen, Philippe d’Orléans, elke avond aan zijn troepen de opdracht gaf om te zorgen voor jonge meisjes … ‘pour lui tenir chaud lorsqu’il se couchait…’ Waarmee niets definitiefs is gezegd over de sekse, dan wel de seksuele geaardheid van de maagd van Orleans.

Het begrip ‘maagd’, moet overigens in het Franse ruim geïnterpreteerd. Zo kent de Franse republiek sinds de Franse revolutie Marianne, de maagd van Frankrijk, die de triomf van de republiek, de Vrijheid en de Rede symboliseert. Het instituut bestaat nog steeds. Regelmatig tref je een nieuwe Marianne op postzegels aan. In 1970 was Brigitte Bardot de eerste Marianne nieuwe stijl. Of Brigitte toen nog maagd was, mag betwijfeld worden. Ze was wel een seksbom van klasse en zag er waarschijnlijk wulpser uit dan Jeanne d ‘Arc. De laatste wordt in oude geschriften vooral opgevoerd als een manwijf. Waarschijnlijk was Jeanne niet voor de volle honderd procent maagd. Datzelfde geldt ook voor de kans dat ze zonder enige militaire training een succesvol legerleidster was. Jeanne had als herderinnetje volgens sommige moderne historici veel te weinig in huis om zich op het slagveld en bij de nazit met de triomferende roofridders met succes te kunnen manifesteren.

In de Franse pers schrijft vooral de links getinte Liberation daar kritisch over. De vermeende heks die op 30 mei 1431 levend werd verbrand op de Place du Vieux Marché van Rouen, was, naar te lezen valt in die krant, waarschijnlijk een stand in, die voor het tribunaal mocht toegeven dat God haar had ingefluisterd dat ze Frankrijk moest behoeden voor het Engelse kwaad. Dat leidde bij de kerk tot de beschuldiging dat ze een afvallige leugenares was, een ketter en godslasteraar. Nergens in de Bijbel is immers iets terug te vinden van een aparte verlosser voor Frankrijk. En van een beetje door God gezondene worden bovendien wonderen en mirakels verwacht. Jeanne scoorde daarin niet hoog.

Volgens de Liberation was het een showproces, want waarom werd de aangeklaagde niet zoals gebruikelijk gemarteld ter ondersteuning van een bekentenis? De Liberation denkt dat dat onderdeel van de deal was met de stand in, waarbij zou zijn toegezegd dat ze, zoals gebruikelijk bij een vrijwillige bekentenis, zou worden vrijgelaten

Jeanne gaf inderdaad voor de kerkelijke rechtbank na 54 zittingen schoorvoetend toe dat ze een heks was, maar werd toch niet vrijgelaten. Op 31 mei 1431 werd ze onder veel protest een vlooi der prammen op een brandstapel te Rouen. Het zal altijd een raadsel blijven. of dat dezelfde persoon was, die drie jaar daarvoor de Anglofiele krijgsheren een poepje had laten ruiken.

Door deze gang van zaken werd Jeannne d’Arc  de meest iconische Française aller tijden en de beroemdste maagd van Frankrijk en speelt ze bij de komende Franse presidentsverkiezingen op de achtergrond nog steeds een voorname, symbolische rol.