Categorieën

Ramp

Het gebeurde in Lissabon. Op zondagmorgen 1 november 1755 zat een groot deel van de 250 000 inwoners van de Portugese hoofdstad in een van de zes kathedralen. Het was Allerheiligen en elke Portugees was nog goed gelovig. Om tien over half tien waren er drie krachtige schokken in de Atlantische Oceaan. Instrumenten om de kracht van aardbevingen te meten, waren er nog niet dus het is niet helemaal duidelijk hoe krachtig de beving was en waar hij zich afspeelde. Vermoedelijk was het een schok van tussen de 8,6 en 9,0 op de schaal van Richter op het Azoren-Gibraltar-breukvlak. Daarna ontstond een enorme tsunami, van twintig tot dertig meter hoog, Hoger dan wat in 2011 over Japan denderde. Veertig minuten na de aardbeving liep de haven van Lissabon leeg en daarna kwam er een monstergolf op de stad af. Door de beving stortten de propvolle kathedralen in. De overlevenden renden de bebouwde kom uit, weg van de omvallende dominostenen, en kwamen aldus aan de oevers van de Taag terecht. Daar werden ze even later meegesleurd door de vloedgolf. De gloednieuwe, prachtige kade, gebouwd van marmer (uit de tijd dat Portugal de helft van de wereld bezat), verdween in de golven. Vervolgens ontstonden er in de hele stad branden, die gedurende drie dagen voortraasden en op hun beurt ook weer eens talloze slachtoffers eisten. Alle musea en bibliotheken, waar de talloze kunstschatten en documenten uit de tijd van de Portugese ontdekkingsreizen werden bewaard, gingen in vlammen op. In Lissabon kwamen ongeveer 90 000 mensen om, een derde van de bevolking. In de steden aan de Algarve sloegen de vloedgolven over de stadsmuren heen. Zelfs in Noord-Afrika richtte de tsunami ellende aan. De Algerijnse hoofdstad Algiers werd bijna even grondig vernietigd als Lissabon. In Marokko verloren 10 000 mensen het leven. Het dodental van de aardbeving en tsunami van 1755 was tussen de vier en de vijf maal zo groot als die in Japan van 2011. De ramp had een grote invloed op de Europese cultuur. De Franse Verlichtingsfilosoof Voltaire wijdde er een gedicht aan, noemde de beving van Lissabon in zijn boek Candide en genas door de ramp van zijn optimistische opvatting dat de huidige wereld de beste van alle denkbare is.