Op de laatste dag van 2022 werd te Rome na jaren weer eens het zilveren hamertje tevoorschijn gehaald, nodig voor een dubbelcheck of een Paus echt dood is. Het is een precisie karweitje, nadat de kamerheer van de Paus al meteen de bankpasjes van de overleden plaatsvervanger van God op aarde heeft geblokkeerd. Aansluitend houdt hij zijn voormalige werkgever een spiegeltje voor neus en mond om te kijken of dat stiekem toch niet beslaat.
Ja, sommige pausen kunnen gewoon niet wachten op de hemelse zaligheid. Daarna krijgt zijne ex-heiligheid met een speciale zilveren hamer drie stevige tikken op zijn voorhoofd. Reageert hij dan nog niet, dan galmt het luid en droevig: Papa vere mortuus est, (de Paus is nu echt dood).
Dit laatste stond ook Joseph Aloisius Ratzinger te wachten. Ratzinger, ook wel bekend als Benedictus XVI, nam evenwel in 2013 de benen om zich achter de geraniums voor zijn criticasters te verstoppen. De pitbull van God maakte zich eerder als Paus schuldig aan pontificaal grensoverschrijdend gedrag. Hij vergoelijkte de holocaust, kneep een oogje toe voor pedoseks door kerkelijk personeel, gedoogde malversaties in de boekhouding van het Vaticaan en zei ook nog nare dingen over moslims.
De woordvoerder van de Heilige vader, kardinaal Burke, relativeerde het opvallende pontificale gedrag door bekend te maken dat Papa Benedictus nu eenmaal meer interesse had in de bijbel dan het runnen van het hemelse bijkantoor in Rome. Dit leidde ertoe dat kardinaal zelf door de huidige Paus Fransiscus op 1 januari uit zijn functie werd gezet.
De opvolger van Burke apaiseerde het overlijden van de pitbull van God met de mededeling dat Benedictus, als nederige arbeider in wijngaard des Heren was teruggekeerd naar het Vaderhuis.
Dat is andere koek dan het heengaan van Paus Formosus die zich al in 879 had bezondigd aan pontificaal grensoverschrijdend gedrag. Dat koste Formosa 1300 jaar geleden drie vingers van zijn rechterhand om na berechting in de Tiber gedumpt te worden. Formosus onderging deze kwellingen zonder enige krimp. En dat was geen wonder, want hij was toen al een jaar zo dood als een pier.
Zijn opvolger, Paus Bonifatius VI, verscheen na het overlijden van Formosus in 896 slechts 16 dagen op zijn werk. De vacature werd razendsnel vervuld door Stephan VI. Stephanus liet meteen na zijn aantreden als Paus het lijk van Formosus opgraven, om het kadaver van de kerkvorst, voor de gelegenheid netjes gekleed in hermelijnen mozetta met rode rand en manteletta, ter verantwoording te kunnen roepen voor eerdere wandaden.
Formosus zat fout, want hij had stiekem een bijbaantje. Hij was niet alleen plaatsbekleder van Christus, opvolger van de apostel Petrus, opperherder van de Universele Kerk, Patriarch van het Westen, Primaat van Italië, aartsbisschop en metropoliet van de Romeinse Kerkprovincie, Servus Servorum Dei, Pontifex Maximus, Pater Patrum. Nee, alsof het nog niet genoeg was, schnabbelde hij ook nog bij als Bisschop van Rome.
En dat laatste was in de vroege Middeleeuwen net een brug te ver. Een beetje zielenherder blijft altijd trouw aan zijn bisdom en laat zijn schaapjes nooit in de steek voor een ander bisdom. Dat is het spel en dat zijn de prijzen en speel je vals, dan kom je er niet vanaf met drie Weest Gegroetjes. Het is een doodzonde en waarvoor zelfs een paus vergiffenis moet vragen. Immers, wie zonder berouw met een doodzonde sterft, gaat verloren, daar hij niet stierf in staat van genade. Heel vervelend dus en in het geval van een Paus kan dat niet anders dan via een andere Paus.
De vergiffenis van de wandaden van Paus Formosus werd hem postuum geschonken door Paus Stephan VI. Een gebeurtenis die de geschiedenisboeken is ingegaan als de Kadaversynode.
Paus Stephan VI zat zelf fout, doordat hij Bonifatius VI de echte opvolger van Formosus al na twee weken uit de weg had laten ruimen. Om daar later geen last mee te krijgen liet hij het kadaver van Formosus opdreggen en ontdeed zijn voorganger van de resten van drie vingers. Dat waren de vingers waarmee Formosus eerder zijn Pauselijke besluiten bekrachtigde. Die besluiten werden met het weghalen van de vingers in kwestie met terugwerkende kracht ongeldig. Zo ook de eerdere bisschopsbenoeming van Bonifatius VI. Door de kadaversynode werd het blazoen van Formosus en daarmee dat van Stephan VI schoongeveegd.
Voor de slimme Stephan VI was de vreugde echter van korte duur. Volgelingen van Papa Formosus verdreven Papa Stephan uit Rome en wurgden hem. Stephan VI exit en de beurt was aan Romanus. Die ging evenwel ook al minder dan een jaar mee en zo kwam Theodorus II aan de beurt. Deze hield het precies 20 dagen uit als Paus. Net voldoende om het kadaver van Formosus uit de Tiber op te vissen en netjes te begraven bij de Sint-Pieter.
En dat is ook de locatie waar Joseph Aloysius Ratzinger in gebalsemde vorm tot zijn genoegen zijn laatste rustplaats mocht vinden.
Mannen onder elkaar, zou je kunnen zeggen, Want tussen de 266 officiële Pausen die de Roomse kerk rijk is, of beter was zit slechts één vrouw, een zekere Johanna. Een bedrijfsongeval, hij bleek zwanger te zijn en dat tref je weinig aan onder kerkvorsten. Om er zeker van te zijn dat het daarbij blijft is er naast het overlijdensritueel met het zilveren hamertje, ook een inwijdingsritueel voor de benoeming tot Paus te Rome.
Is er een nieuwe paus nodig, dan wordt de potentiële kandidaat op de pot gezet. Althans een nette zetel met een gat in de bodem. De kandidaat trekt zijn rok omhoog, laat zijn onderbroek zakken en neemt plaats op deze luchtige troon. De jongste kardinaal steekt zijn hand onder de rokken van zijn collega en knijpt op zijn gemak in de mannelijkheid van de potentiële zielenherder. Stelt dat niet teleur, dan roept hij aansluitend luide en blij: Testiculos habet et bene pendentes. (Hij heeft teelballen en zij hangen er goed bij). Dit is het sein voor de verzamelde kardinalen om luide in koor met een donderend ‘Deo gratias’ (God zij dank., te reageren, Daarna wordt de kachel opgestookt.
Opgelucht uiteraard dat de jonge collega niet met het bericht kwam: ‘Non testiculos habet’ want dan zit je met de gebakken peren.